Belki farkına bile varmıyoruz ama her gün arkamızda ciddi miktarda atık bırakıyoruz. Çöp kutusuna attığımız her atık, dünyamızın geleceği için bir tehdit oluşturuyor. Gıdadan plastiğe, kağıttan tekstile kadar her gün çevreye bıraktığımız bu iz, iklim krizini daha da derinleştiriyor.
Avrupa Birliği ülkelerinde kişi başına yıllık ortalama 511 kg, yani günde yaklaşık 1,4 kg belediye atığı oluşuyor. Türkiye’de ise kişi başına yılda yaklaşık 390 kg yani günlük ortalama 1,07 kg atık üretiyoruz. Bu da bir kişinin her yıl yaklaşık 20 çöp kovasını tek başına doldurması anlamına geliyor. Oysa günlük hayatımızda yapacağımız birkaç küçük değişikle ürettiğimiz atık miktarını azaltmamız mümkün. Atıklar azaldıkça sera gazı salımları düşer, ekosistem üzerindeki baskı azalır, doğal kaynaklar korunur. Bugün alacağımız basit önlemlerle daha temiz ve yaşanabilir bir dünya inşa edebiliriz. Hadi gelin, “7 Gün, 7 Görev” meydan okumamızla atıklarımızı azaltmak için basit ama etkili adımları birlikte atalım.
Birinci Gün
Bugün 7 Gün, 7 Görev meydan okumamızın ilk günü. Değişim yolculuğumuzda atacağımız ilk adım oldukça basit: Alışverişimizi planlamak. Peki alışverişimizi planlamak neden önemli? Çünkü çoğumuz eve elimiz kolumuz poşetlerle dolu dönerken, aslında ihtiyacımız olmayan, gereksiz şeyler de satın almış olabiliyoruz. Bu durum sadece bütçemize değil, artan gereksiz ambalaj atıklarıyla çevremize de zarar veriyor.
Görev: Bugün alışverişe çıkmadan önce bir ihtiyaç listesi hazırlayın ve sadece listedekileri satın alın.
İşinizi kolaylaştırmak için
- Haftalık yemek planı yapın.
- Alışveriş listenizi bu plana göre hazırlayın.
- Dolabınızdaki ürünleri kontrol etmeyi unutmayın.
İkinci Gün
Günlük hayatımızda en sık kullandığımız şeylerden biri de plastik poşetler.
Marketten, fırından ya da eczaneden aldığımız ürünleri birkaç dakikalığına taşımak için kullandığımız tek kullanımlık plastik poşetlerin çevrede yarattığı olumsuz etkinin ağırlığını dünyamız yüzlerce yıl taşımak durumunda kalıyor. Bu nedenle bugünden itibaren “Poşet ister misiniz?” sorusuna “Hayır” diyoruz ve bez veya file çanta kullanımına geçiyoruz.
Görev: Bugün dışarı çıkarken yanınıza bez veya file çanta ya da sırt çantası almayı unutmayın.
İşinizi kolaylaştırmak için
- Yanınızda taşıdığınız günlük çantanızda ya da arabanızın bagajında bez veya file çanta bulundurmayı unutmayın. Alışverişinizden sonra bez çantanızı tekrar yerine koymayı alışkanlık haline getirin.
Üçüncü Gün
Gelin, meydan okumamızın üçüncü gününde şampuan, sabun, temizlik malzemeleri gibi ürünlere daha sürdürülebilir bir yaklaşımla bakalım. Bu ürünlerin çoğu tek kullanımlık ambalajlarda satılıyor. Ancak bazı markalar “refill” yani yeniden doldurulabilir ambalajlar, şişeler de sunuyor. “Refill” sistemi plastik tüketimini azaltmaya yardımcı olurken tek kullanımlık ambalajlara kıyasla daha ekonomik fiyatlara sahip oldukları için aile bütçenize katkıda bulunuyor.
Görev: Bugün kullandığınız bir ürünü yeniden doldurulabilir veya ambalajsız bir alternatifle değiştirin.
İşinizi kolaylaştırmak için
- Evde bitmek üzere olan ürünleri belirleyin ve “refill” alternatifi olup olmadığını araştırın.
- Kalıp sabun, katı şampuan ya da yoğun formüllü ürünleri deneyin.
- Mahallenizdeki temizlik ürünlerini açık olarak satan dükkanları ya da yerel üreticileri keşfedin.
- Cam şişe ya da dayanıklı plastik şişe gibi tekrar kullanılabilir ambalajlara geçiş yapın.
Dördüncü Gün
Bugünkü odağımızın merkezinde dışarıda tükettiğimiz ürünlerin ambalajları bulunuyor. Kahvemizin karton bardağı ya da suyun plastik şişesi tek kullanımdan sonra çöpe gidiyor. Oysa kendi bardağımızı ya da mataramızı taşımak hem doğaya hem bütçemize fayda sağlıyor.
Görev: Bugün dışarıda içeceğinizi kendi termosunuz ya da mataranızla tüketin.
İşinizi kolaylaştırmak için
- Evden çıkmadan mataranızın veya termosunuzun çantanızda olduğundan emin olun.
- İş yerine kendi kupanızı, bardağınızı götürün; böylece her seferinde karton ya da plastik bardak kullanmak zorunda kalmazsınız.
Beşinci Gün
Bugün çöpe atmaya hazırlandığımız eşyalara ikinci bir şans verme günü. Kulpu kırılan bir kupa, eski bir tişört, boş bir kavanoz… Biraz yaratıcılıkla normal şartlarda çöpe atılacak ürünlerinizi tekrar değerlendirebilir ve kullanıma sunabilirsiniz.
Görev: Bugün evinizde artık kullanmadığınız bir eşyayı tamir edin ya da dönüştürerek farklı bir amaç için kullanın.
İşinizi kolaylaştırmak için:
- Atmaya kıyamadığınız ama kullanmadığınız eşyaları ayırın.
- Tamir edilebilecekleri tamir edin ya da ettirin.
- Bu eşyaları farklı amaçlarla nasıl değerlendirebileceğinizi planlayın. Örneğin; eski bir tişörtü temizlik bezine, ayakkabı kutularını organizatöre dönüştürün.
- Sosyal medyada #dönüştür #yenidenkullanım gibi etiketlerle paylaşılan yaratıcı ve çevre dostu fikirleri keşfedin ve ilham alın.
Altıncı Gün
Bugün, kullanıp birkaç dakika sonra çöpe attığımız ürünleri gözden geçirme günü. Kağıt havlular, ıslak mendiller, tek kullanımlık temizlik bezleri, plastik çatal bıçaklar... Bu ürünler kısa süreli, pratik çözümler sunarak hayatımızı kolaylaştırıyor olsa da doğaya çok zarar veriyor.
Görev: Gün boyunca kullandığınız tek kullanımlık ürünlerin sayısını azaltın. Bir ürün dahi olsa, onun yerine yeniden kullanılabilir bir alternatif seçin.
İşinizi kolaylaştırmak için
- Mutfakta sık sık kağıt havlu kullanıyorsanız, bunu küçük birkaç havluyla değiştirin. Hatta kullanılmayan tişörtleri keserek temizlik bezine dönüştürebilirsiniz.
- Evinize yemek siparişi verirken not olarak “Peçete, plastik çatal-bıçak, pipet istemiyorum” seçeneğini işaretlemeyi unutmayın. Günlük hayatınızda birçok alanında kağıt havlu kullanımınızı azaltarak kumaş peçete kullanımına geçiş yapabilirsiniz.
Yedinci Gün
7 Gün, 7 Görev meydan okumasının son gününe ulaştık. Final adımımız doğadan aldığımızı doğaya geri vermek! Meyve-sebze kabukları, kahve telvesi, yumurta kabukları gibi atıklar aslında toprak ve bitkiler için birer besin kaynağı. Organik atıkları çöpe atmak yerine kompost haline getirerek değerlendirdiğimizde hem çöp miktarını azaltıyor hem de toprağı zenginleştiriyoruz.
Görev: Bugün organik atıklarınızı ayrı bir kapta toplayın. Eğer kompost yapamıyorsanız bile, hangilerinin komposta uygun olduğunu öğrenin.
İşinizi kolaylaştırmak için
- Çay posası, meyve kabukları, sebze sapları, kahve telvesi gibi atıkları ayrı bir kapta biriktirmeye başla.
- Kompost için en uygun yöntemleri araştır: Ev tipi solucan kompostu, balkon kompostu, belediye toplama noktaları…
- Sosyal medyada kompost yapan hesaplardan ilham alabilir, “evde kompost” etiketleriyle yapılanlara göz atabilirsin.
- Yaşadığın şehirde belediyelerin ya da ekolojik toplulukların organik atık toplama noktası olup olmadığını kontrol et.
Özetle; 7 Gün, 7 Görev meydan okuması, günlük hayatımızda yapacağımız küçük ama etkili değişimlerle atıklarımızı azaltmamızı, kaynakları daha verimli kullanmamızı ve çevre üzerindeki olumsuz etkimizi en aza indirmemizi hedefliyor. Alışverişimizi planlamak, tek kullanımlık ürünlerden uzak durmak, eşyalarımıza ikinci bir hayat vermek ve organik atıkları değerlendirmek gibi basit adımlar büyük fark yaratabilir.