Karbon Ayak İzimizi Nasıl Azaltırız?
Günümüzde bireylerin sürdürülebilirlik konusundaki alışkanlıklarının gelişmesiyle bireysel bazda sorumluluk bilinci de artıyor. Topluluk bilincinin sürdürülebilirlik konusunda gelişmesiyle bireyler de kendi yaşamlarında doğaya fayda sağlayacak aksiyonlar alma konusunda daha fazla gayret gösteriyorlar. Bu doğrultuda karbon ayak izimizi azaltmak konusunda elimizi daha fazla taşın altına koymamız ve hızlı aksiyonlar almamız gerekiyor.
Karbon ayak izi, kişinin doğrudan veya dolaylı olarak sera gazı salımına ne kadar etki ettiğinin ölçülmesiyle belirlenir. Bireysel olarak hareketlerimiz ve hayattaki alışkanlıklarımızla doğaya ne kadar karbondioksit ve metan gazı gibi sera gazlarının yayılmasına neden olduğumuzu “karbon ayak izimizi” ölçerek hesaplıyoruz. Dolayısıyla sürdürülebilir bir geleceğe katkıda bulunmak adına bireysel düzeyde karbon ayak izimizi ne kadar azalttığımız büyük bir önem taşıyor.
Peki, bireysel karbon ayak izimizi nasıl hesaplarız? Bu sorunun yanıtı göründüğü kadar basit değil; çünkü karbon ayak izini ölçmenin tek bir formülü bulunmuyor. Ulaşım şekli, enerji kullanımı, beslenme alışkanlıkları ve tüketim davranışları gibi pek çok değişken bu hesaplamalara farklı biçimlerde dahil ediliyor. Dolayısıyla sonuçlar genellikle yaklaşık değerlere dayanıyor. Güvenilir ve erişilebilir araçlardan biri, Dünya Doğal Yaşamı Koruma Vakfı’nın (WWF) Birleşik Krallık ofisi tarafından geliştirilen Footprint Calculator adlı hesaplayıcısı. Bu araç, yaşam tarzınıza ilişkin birkaç temel soruya verdiğiniz yanıtlar üzerinden yıllık karbon ayak izinizi yaklaşık olarak hesaplıyor ve hangi alanlarda iyileştirme yapabileceğinize dair öneriler sunuyor. Bu tür araçlar temel bir fikir edinmek açısından yararlı olsa da daha kapsamlı bir değerlendirme için bazı temel adımları da bireysel olarak gözden geçirmek mümkün: Enerji Kullanımı: Evde ve işte, yaşamınızın her alanında ne kadar enerji kullanıyorsunuz? Elektrik, ısınma/klima ya da doğalgaz gibi kullandığınız enerji kaynağının faturalarına bakarak yıllık ortalama bir çıktı elde etmeye çalışabilirsiniz.
Ulaşım: Araç kullanımınızı ve toplu taşıma kullanımınızı değerlendirin. Bisiklete mi biniyorsunuz, elektrikli araç mı kullanıyorsunuz ya da dizel yakıt mı kullanıyorsunuz? Bu soruların yanıtları ve yıllık kaç kilometre yol katettiğiniz birleşince emisyonlarınızı belirleyebilirsiniz.
Beslenme: Tükettiğiniz gıdaların karbon ayak izini göz önünde bulundurun. Özellikle hayvansal ürünlerin üretiminde kullanılan kaynakların büyük ölçüde metan gazı salımına neden olduğu biliniyor.
Diğer Harcamalar: Satın aldığınız ürünlerin üretim, ambalajlama ve taşıma süreçlerinin karbon ayak izini değerlendirin. Tatiller, etkinlikler, uçak yolculukları, konaklama tercihleri… Yaşamınızda attığınız her adım doğaya bir şekilde etki ediyor, bu etkileri kümülatif bir şekilde düşünerek aşağı yukarı da olsa bir yanıt bulmak her zaman mümkün.
Günlük yaşam alışkanlıklarımızdan tüketim tercihlerimize, bireysel olarak karbon ayak izimizi etkileyen pek çok faktör mevcut. Kullandığımız aracın hangi tip yakıt tükettiği, ne kadar et yediğimiz, tükettiğimiz meyve ya da sebzelerin mevsimine ait olup olmadığı, geri dönüşüme ne kadar özen gösterdiğimiz gibi pek çok konu karbon ayak izimizi belirleyen faktörler olarak karşımıza çıkıyor. Türkçe’ye “Hızlı Moda” olarak çevirdiğimiz fast fashion olarak tabir edilen tekstil ürünlerini satın almamamız, kişisel araç kullanımını minimuma indirgememiz, metan gazı salımına yol açarak gezegene olumsuz etki ettiği için et tüketimini azaltmamız, mümkünse yenilenebilir enerji kaynakları kullanımına yönelmemiz karbon ayak izimizi olabildiğince en aza indirgememize yardımcı olacak noktalardır.
1 kilogram sığır eti üretimi yaklaşık 27 kg CO₂ salımına yol açarken, aynı miktarda tavuk eti 11 kg, yerel üretim mercimek ise yalnızca 0,9 kg CO₂ salımına neden oluyor. Bu doğrultuda, yılda 100 kg sığır eti tüketimini azaltan bir birey, yaklaşık 2.700 kg CO₂ salımını önlemiş oluyor. ABD Çevre Koruma Ajansı (EPA)’nın yayımladığı Greenhouse Gas Equivalencies Calculator verilerine göre, bir ağaç yılda ortalama 39 kg CO₂ emilimi sağlıyor. Bu hesaba göre 2.700 kg CO₂ salımının telafisi için yaklaşık 69 ağaç gerekiyor.
Benzer şekilde, haftada 100 kilometre daha az araç kullanmak, yılda ortalama 1.092 kg CO₂ tasarrufu sağlıyor; bu da yaklaşık 28 ağacın karbon dengeleme kapasitesine eşit oluyor. Yılda 1.000 kWh elektrik tasarrufu yapmak ise yaklaşık 700 kg CO₂ emisyonunu önlüyor; bu da yaklaşık 18 ağacın yıllık etkisine denk geliyor. Yani küçük görünen bireysel tercihler, bir araya geldiğinde gezegenimiz için büyük bir fark yaratabiliyor.
Peki, karbon ayak izinizi azaltmak için nasıl bir yol izleyebilirsiniz? Aslında yukarıdaki başlıklarla ilgili kabaca bir fikir edindikten sonra bu soruyu yanıtlamak çok daha kolay bir hal alıyor. Öyle ki, yukarıdaki başlıkları baştan aşağı gözden geçirerek, tersine çevirmeye çalışmak karbon ayak izinizi azaltmak için uygulayabileceğiniz en basit yöntem olabilir. Nasıl mı?
Enerji Verimliliği: Evde ve işte enerji verimliliğini artırmak, karbon ayak izini azaltmanın önemli bir yoludur. LED lambalar kullanmak, enerji tasarruflu cihazlar tercih etmek ve gereksiz elektrik tüketimini önlemek gibi adımlarla enerji kullanımını azaltabilirsiniz.
Ulaşım Seçenekleri: Araç kullanımını azaltarak ve alternatif ulaşım seçeneklerini tercih ederek karbon ayak izinizi azaltabilirsiniz. Toplu taşıma, bisiklet sürme veya yürüyüş gibi çevre dostu ulaşım yöntemlerini tercih etmek, karbondioksit salımını önemli ölçüde azaltıyor.
Sürdürülebilir Beslenme: Yerel ve organik ürünleri tercih etmek, sebze ağırlıklı bir diyet benimsemek ve gıda israfını önlemek, hem sağlıklı bir yaşam tarzına ulaşarak bedeninize hem de çevreye büyük ölçüde pozitif katkı sağlar.
Atık Yönetimi: Atık miktarını azaltmak ve geri dönüşümü teşvik etmek de bilindiği üzere sürdürülebilirlik adına ve karbon ayak izinizi azaltma noktasında büyük önem taşır. Geri dönüştürülebilir malzemeleri ayrıştırmak, tek kullanımlık ürünlerden kaçınmak ve atık miktarını minimize etmek, doğaya olan negatif etkimizi azaltacaktır.
Bilinçli Tüketim: Tüketim alışkanlıklarınızı gözden geçirerek daha sürdürülebilir bir yaşam tarzı benimseyebilirsiniz. Gerçek ihtiyaçları belirlemek, dayanıklı ve kaliteli ürünleri tercih etmek ve fazla tüketimden kaçınmak, kaynakların daha etkin bir şekilde kullanılmasını sağlayacaktır.
Özetle; günlük hayatımızda yaptığı küçük seçimler, aslında gezegenin geleceğini şekillendirecek kadar büyük bir güce sahip. Daha az et tüketmek, toplu taşımayı tercih etmek, yerel ve mevsiminde gıdalara yönelmek ya da basitçe ışıkları kapatmak… Bu adımlar bir araya geldiğinde, doğa için gerçek bir fark yaratıyor.