Döviz Kuru ve Parite Arasındaki Fark Nedir?

Döviz Kuru ve Parite Arasındaki Fark Nedir?

Döviz Kuru ve Parite Arasındaki Fark Nedir?

​Ülkelerin global piyasalardaki ekonomik gücünü ölçmek için kullanılan en yaygın yöntemlerden biri para değerlerini karşılaştırmaktır.

​Ülkelerin global piyasalardaki ekonomik gücünü ölçmek için kullanılan en yaygın yöntemlerden biri para değerlerini karşılaştırmaktır. Örneğin TL’nin durumunu görmek için genellikle euro ve dolar karşısındaki değerine bakarız. Bu süreçte ele alınan başlıca metrikler ise döviz kuru ve paritedir. Bazen birbirine karıştırılan bu iki metrik, aslında çok net farklara sahip.

Bu doğrultuda sizin için döviz kuru ve parite hakkındaki bilgiler ışığında iki kavramın farklarını inceledik.

Döviz Kuru Nedir?

Döviz kuru, bir resmi para biriminin yabancı para birimleri karşısındaki değerini ifade eden kavramdır. Hem iç hem de dış ekonomik faktörlere göre ortaya çıkmasından dolayı her para birimi için farklı bir döviz kuru görmek mümkündür. Örneğin Türk lirasına göre dolar için döviz kuru 40 TL iken euro için döviz kuru 46 TL olabilir.

Döviz kuru, sürekli değişmesi ve dalgalanmasıyla da bilinen bir ölçüt. Bu dalgalanmalar, her iki para biriminden de kaynaklanabilir. Bazı ülkelerde daha nadir ve küçük değişiklikler görülür. Ülkemizde ise çok sık dalgalanan döviz kurunda bazı dönemlerde ciddi oranda değişiklikler görebilmeniz mümkün.

Döviz Kuru Nasıl Belirlenir?

Döviz kurlarının belirlenmesine etki eden çok fazla faktör vardır. Her para birimi için ülke içindeki dinamikler ve global etkenler farklı seviyelerde etki yaratır. Ayrıca kurlar sadece paranın net değerine göre değil, sosyal faktörlere göre de belirlenir. Döviz kurlarının belirlenmesini ve değişmesini etkileyen başlıca faktörler şöyledir:

  • Arz ve talep dengesi
  • Enflasyon oranları
  • Dış ticaret dengesi
  • Merkez bankası kararları
  • Faiz oranları
  • Ekonomik büyüme
  • Ekonomik istikrar
  • Siyasi istikrar
  • Jeopolitik durumlar

Döviz Kuru Çeşitleri Nelerdir?

Döviz kuru söz konusu olduğunda birçok farklı terim duymanız da mümkündür. Çünkü döviz kurunun birçok farklı çeşidi vardır. Döviz kurları, hesaplanma ve ele alınan metriklere göre çeşitlere ayrılır. Başlıca çeşitleri ise nominal, sabit, reel ve çapraz şeklinde sıralayabiliriz.

Nominal Döviz Kuru

Nominal döviz kuru, aslında standart döviz kurunu ifade eder. Günlük hayatta kullandığınız, döviz alıp satarken karşılaştığınız değerler nominal kurdur. Örneğin “1 USD, 40 TL’dir.” cümlesi, nominal kuru ifade etmek için kullanılır.

Sabit Kur

Sabit kur, ilgili devlet kurumları tarafından belirlenen döviz değeridir. Fakat bu uygulamada devlet, doğrudan bir döviz kuru belirlemez. Devlet tarafından alt ve üst limitler belirlenir, yerel para biriminin değeri de bu limitler arasında tutulmaya çalışılır. Döviz kurunun limitlerin dışına çıkması durumunda ise merkez bankası kura müdahale eder. Bu müdahaleyi, söz konusu dövizi alıp satarak gerçekleştirir.

Reel Döviz Kuru

Reel döviz kuru, enflasyon farklarının da dikkate alındığı bir kur çeşididir. Reel döviz kurunda yerel para birimi ile yabancı para arasındaki hesaplamalara enflasyon farkları da dahil edilir. Böylece sadece dövizlerin değeri değil, satın alma gücü de hesaplanmış olur.

Çapraz Kur

Çapraz kur, iki yerine üç farklı para biriminin dahil olduğu kurdur. Sahip olunan iki kur bilgisiyle üçüncü döviz kurunun hesaplanmasını içeren bir uygulamadır. Örneğin euro ve TL arasında çapraz kur hesaplamak için bu iki para birimi de dolara çevrilir. Elde edilen değerler arasındaki oran ise hangi para biriminin ne oranda değerli olduğunu gösterir.

Ayrıca çapraz kur, parite ile en çok karıştırılan döviz kuru çeşididir. Fakat çapraz kurda üç farklı para birimi söz konusu iken parite iki para biriminin oranı ile ilgilenir. Şimdi de “Parite nedir, nasıl hesaplanır?” gibi soruları cevaplayarak aradaki farkı görelim.

Parite Nedir?

Parite, iki yabancı para biriminin birbirine oranıdır. Yabancı para birimleri arasındaki değer farkını oransal açıdan yorumlayabilmek için parite kullanılır. Döviz çifti olarak da adlandırılan parite, iki farklı döviz kuru arasındaki ilişkiyi yerel para birimine göre yorumlamayı da kolaylaştırır.

Pariteler, oranlarına bakılan iki para biriminin evrensel kısaltmalarının yan yana yazılması ile gösterilir. Örneğin Türkiye piyasaları için çok önemli olan euro dolar paritesi kısaca EURUSD şeklinde gösterilir. Bu kısaltmadaki para birimlerinin yazılış sırası da önemlidir. Çünkü kısaltmadaki ilk birim baz döviz (base currency), ikinci birim ise karşıt döviz (counter currency) olarak yorumlanır.

Parite Nasıl Hesaplanır?

Parite hesaplaması, baz döviz olarak seçilen para biriminin karşıt döviz birimine bölünmesiyle hesaplanır. Hesaplamada tutarlılık sağlamak için yerel para birimi karşısındaki değerler kullanılır. Dolayısıyla her ülke için hesaplama değeri değişir. Türkiye yani TL için örnek hesaplamayı EURUSD paritesi üzerinden yapabiliriz.

  • 1 Euro: 46 TL
  • 1 Dolar: 40 TL
  • EURUSD: 46 / 40 = 1,15

Bu hesaplamaya göre TL karşısında EURUSD paritesi 1,15’tir.

Parite Çeşitleri Nelerdir?

Parite hesaplaması yapılırken ele alınan para birimleri dolayısıyla pariteler kendi aralarında çeşitlere bölünür. Global piyasada gücü daha yüksek olan para birimleri ile düşük olanlar ayrı sınıflarda paritelere dahil edilir. Pariteler ise majör, minör ve egzotik olarak sınıflandırılır.

Majör Parite

Majör parite, dünyanın en büyük 7 para birimi olarak kabul edilen dövizler arasında yapılan paritelere verilen isimdir. Majör parite para birimleri şöyledir:

1. ABD doları (USD)

2. Euro (EUR)

3. İngiliz sterlini (GBP)

4. Avustralya doları (AUD)

5. Kanada doları (CAD)

6. İsviçre frangı (CHF)

7. Japon yeni (JPY)

Minör Parite

Minör parite, majör paritede yer alan para birimleri ile yer almayan para birimleri arasında yapılan paritelere verilen isimdir. Örneğin USDTRY (dolar TL) paritesi bir minör paritedir.

Egzotik Parite

Majör parite para birimleri dışındaki dövizler arasında yapılan paritelere egzotik parite denir. CNYTRY (Çin yuanı TL) paritesi bir egzotik parite örneğidir.

Döviz Kuru ile Paritenin Farkları Nelerdir?

Döviz kuru ve paritenin temel farkı; döviz kurunun yerel para birimi ile yabancı para birimi arasında, paritenin ise yabancı para birimleri arasında olmasıdır. Ayrıca bu ölçümlerin yapılma amacı ve verdikleri bilgiler de farklıdır. Örneğin döviz kuru ile TL’nin dolar veya euro karşısındaki değerini ölçebiliriz. Parite ise dolar ve euronun birbirleri arasındaki değeri gösterir. Bu farkları bir tablo ile özetleyebiliriz:

​ Döviz Kuru ve Parite Arasındaki Farklar
Döviz Kuru Parite
Yabancı paranın yerel para karşısındaki değerini gösterir.Yabancı paraların kendi aralarındaki değer oranlarını gösterir.
​Yerel para birimi odağında hesaplanır.Yerel para birimi sadece birim çevirici rolündedir.
Günlük hayatta, yerel piyasalarda ve dış ticarette dikkate alınır.Yabancı piyasalarda, Forex işlemlerinde ve uluslararası yatırımlarda dikkate alınır.

Uluslararası işlemler gerçekleştirmek istiyorsanız pariteyi de dikkate almalısınız. Bireysel veya kurumsal yatırımlarınızda ise döviz kurlarını takip etmeniz çoğu zaman yeterli olabilir. Döviz kurlarını anlık bir şekilde takip edebilmek için hemen Akbank Mobil​’i indirebilir, yatırım hesabı açarak saniyeler için döviz alıp satabilirsiniz.