Maaş bordrolarında brüt maaş kesintisi oranları yer alır. Memurlar maaş bordrolarını işverenden ya da e-Devlet üzerinden alabilir. Özel sektördeki çalışanlar ise bordrolarını çalıştıkları firmanın muhasebe ya da insan kaynakları biriminden temin edebilir.
Yıl içinde değişen vergi tutarları net maaşın düşmesine yol açabilir. Dolayısıyla brüt maaş vergi dilimleri, bulunulan yıl içinde farklılık gösterebilir. Brüt maaş ilgili yılda sabit kalsa bile net maaş tutarında yıl sonuna doğru düşüş söz konusu olabilir. Maaş tutarını etkileyen çeşitli faktörlerin arasında, işverenler tarafından yılın belirli dönemlerinde çalışanlara uygulanan maaş zamlarının da bulunduğunu eklemek isteriz.
Brüt maaş nedir?
Pek çok kişi brüt ve net maaş hakkında yeterince bilgi sahibi olmadığı için bu durum kafa karıştırıcı olabilir. Brüt maaşın, kişinin çalışma süresince kazandığı maaş tutarı olduğunu söyleyebiliriz. Aslında brüt olarak ifade edilen ücret, kişinin aldığı maaşın kesintiler olmadan önceki hâlini ifade eder. Brüt maaş ile ilgili yapılan kesintiler, brüt maaş tutarı ile farklılık gösterir. Yapılan kesintiler sonrasında çalışanların aldıkları maaş tutarı net maaş olarak ele alınır.
Brüt maaş hesaplamak için net maaş, damga vergisi, SGK’ya ödenen prim, işsizlik primi ve gelir vergisi toplamı gerekir. Söz konusu bu kalemler, brüt maaş üzerinden yapılır. Ayrıca bu kesintiler ile brüt maaş belirlenebilir. Maaş bordrolarında brüt maaşı hesaplamak için gerekli tutarlara yer verildiğini belirtmek isteriz.
Net maaş nedir?
Çalışanların ay sonunda ellerine geçen maaş tutarına net maaş adı verilir. Brüt maaştan yapılan kesintiler sonucunda ortaya çıkan net maaş, çalışanın eline geçen kesintisiz ücreti ifade eder. Brüt ve net maaş arasındaki farkın, kesintiler yapılmadan ve kesintiler yapıldıktan sonra çalışanın eline geçen tutar olduğunu söyleyebiliriz. Net maaş hesaplaması için brüt tutardan yapılan kesintiler çıkarılır.
Asgari geçim indiriminin ve mesaiye kalınmışsa mesai süresinin net maaşa eklenmesi gerektiğini belirtmek isteriz. İlgili mevzuat kapsamında, çalışma süresinin en üst seviyede haftalık 45 saat olduğunu hatırlatırız. Bu sürenin üstünde yapılan çalışmalar ise mesai kapsamında değerlendirilir. Mesai için yapılacak olan hesaplama, normal çalışma sürelerinden farklı olarak saat başına belirlenmiş olan tutarın %50 oranında artışı ile sağlanır. Yani bir çalışan fazla mesai yaptığı her bir saat için normal saatlik ücretinin 1,5 katını kazanır. Mesai yapılan süreler toplanarak eklenir. Çalışanların alacağı mesai ücretlerinin net maaşa eklenerek teslim edilmesi gerektiğini söylemek isteriz.
Brüt maaş ile net maaş arasındaki farklar nelerdir?
Brüt maaş ve net maaş arasında pek çok farklılık olduğunu söylemek mümkün. Net maaş, brüt maaştan yapılan kesintilerden arta kalan tutarı ifade eder. Söz konusu iki maaş tutarına etki eden birçok etken bulunduğunu vurgulamak isteriz. Aylık bazda söz konusu olan vergi artışları ise alınan net maaş üzerinde doğrudan etkiye sahip. Brüt maaş için tutar değişmeden kalsa bile vergi oranları değişiklikleri nedeniyle çalışanların aldıkları net maaşlar değişebilir.
Net maaşın belirlenmesi için kullanılan bazı formüller bulunur. Bunların arasında vergi dilimlerinde yapılan artışlar da yer alır. Net maaş, brüt maaş üzerinden hesaplanarak çalışanlara verilir. Kimi firmaların ise iş görüşmelerinde net ve brüt maaşa yönelik belirleyici şekilde konuşabildiklerini eklemek isteriz. Bu durum çalışanların yıl içindeki diğer değişimlerden bağımsız olarak alacakları net ve brüt maaşların belirlenmesinde tayin edici bir rol oynar. Böylece çalışan işe başlamadan önce ilgili süre kapsamında net ücretini bilebilir. Brüt ve net maaş arasında farklılık olduğunu gören çalışanlar, bunu göz önünde bulundurarak karar verirler.
Brüt maaştan yapılan kesintiler nelerdir?
Brüt maaş içinde pek çok vergi kesintisi bulunur. Brüt maaş için söz konusu olan ve gelir vergisi olarak adlandırılan vergi türü, çalışanların aylık kazançları üzerinden devlete ödedikleri vergiyi tanımlar. Maaş bordrosunda brüt maaştan yapılan kesintilerden biri olarak yer alan gelir vergisi, çeşitli faktörlere bağlı olarak hesaplanır. Gelir vergisinde matrah hesabı ise çalışanların brüt tutarlarındaki maaşları içinde uygulanan çalışan payı, işsizlik sigortası, SGK primlerinin çıkmasını sağlar. Bunların yanında SGK için ödenen prim, işsizlik primi ve damga vergisi olarak sayılabilir.
Net maaş nasıl hesaplanır?
Net ve brüt maaş hesaplaması yapılırken dikkate alınan birden fazla etken bulunur. Bu hesaplamalar için bazı formüller kullanılır.
Brüt maaş = net maaş + SGK primi + işsizlik primi + gelir vergisi + damga vergisi
Net maaş = brüt maaş – (SGK primi + işsizlik primi + gelir vergisi + damga vergisi)
Brüt maaş tutarında her yıl değişiklik söz konusu olur. İşverenlerin yaptıkları maaş zamlarının 2024 yılında brüt maaşların artmasına yol açtığını belirtmek isteriz. Söz konusu iki maaş türüne, işverenler tarafından yapılan zamların haricinde başka etkenlerin de katkıda bulunduğunu söylemek isteriz. Vergi dilimlerinde yapılan değişiklikler brüt ve net maaş tutarı üzerinde önemli sayılacak etkilere yol açar. Her çalışanın maaş oranına ve mesai sürelerine göre değişebilen brüt ve net maaş belirlemesi için, çalışanın çalıştığı kurumdaki muhasebe birimine başvurması ve hesaplama yaptırması tavsiye edilir.